CÁC ĐIỀU TRỊ TRUYỀN THUỐC TRONG BỆNH PARKINSON: THÔNG TIN NGƯỜI BỆNH CẦN BIẾT

Những người bệnh Parkinson không có đủ chất hoá học dopamine ở trong não. Các thuốc có thể giúp cải thiện triệu chứng của bệnh. Đa số các thuốc được sử dụng bằng đường uống vài lần trong ngày. Khi người bệnh bắt đầu sử dụng các thuốc điều trị bệnh Parkinson, hiệu quả của thuốc thường kéo dài suốt cả ngày; tuy nhiên khi bệnh Parkinson tiến triển, người bệnh có thể nhận thấy hiệu quả của thuốc không kéo dài cho tới liều kế tiếp. Hiện tượng này được gọi là “dao động vận động”. Khi ở giai đoạn tắt, thuốc hết tác dụng, các triệu chứng của bệnh Parkinson như run, chậm vận động và đi lại khó khăn có thể xuất hiện lại. Khi liều thuốc kế tiếp có hiệu quả, ở giai đoạn bật, triệu chứng cải thiện. Điều này dẫn đến việc uống thuốc thường xuyên hơn và các triệu chứng được kiểm soát kém hơn.

Điều trị truyền thuốc trong bệnh Parkinson là gì?

Điều trị truyền thuốc là phương pháp điều trị thông qua một cái kim nhỏ được đặt dưới da hoặc thông qua một cái ống (catheter) được đặt vào trong ruột non của người bệnh. Phương pháp này giúp cung cấp thuốc liên tục suốt cả ngày. Levodopa và apomorphine là hai thuốc phổ biến được truyền để giải quyết sự thiếu hụt dopamine trong não.

Levodopa: Thuốc này được biến đổi thành dopamine khi vào trong não. Đây là loại thuốc viên được sử dụng phổ biến nhất trong bệnh Parkinson, và bây giờ người ta có thể truyền levodopa dạng gel (được gọi là dung dịch gel levodopa/carbidopa, viết tắt là LCIG) để giảm giai đoạn tắt.

Apomorphine: Thuốc này là một chất đồng vận dopamine, tác động của nó lên các tế bào não giống dopamine. Thuốc này có thể được tiêm dưới da từng mũi riêng lẽ hoặc được truyền liên tục dưới da giúp giảm giai đoạn tắt.

Cả LCIG và apomorphine đều được dự trữ trong một cái bơm di động bên ngoài và được nối với một cái ống. Ống bơm LCIG nối với một cái ống giúp phóng thích levodopa vào trong ruột non. Bơm apomorphine được nối với một cây kim nhỏ và được đặt dưới da và băng dán lại để giữ đúng vị trí.

Tại sao sử dụng điều trị truyền thuốc?

Khi người bệnh bị dao động vận động, các tế bào não của người bệnh không hấp thu levodopa và dự trữ dopamine như người bình thường. Kết quả là, các triệu chứng của người bệnh không được kiểm soát và người bệnh phải uống thuốc trong ngày nhiều lần hơn.

Điều trị truyền thuốc giúp phóng thích các thuốc liên tục hơn, cung cấp nồng độ thuốc ổn định hơn và giúp cải thiện triệu chứng tốt hơn. Điều trị truyền thuốc cũng giúp giảm nhu cầu uống thuốc quá nhiều lần trong ngày. Điều trị truyền thuốc cũng thường hiệu quả hơn các loại thuốc dán và thuốc uống tác dụng kéo dài trong bệnh Parkinson.

Người bệnh nào nên được xem xét phương pháp điều trị này?

Điều trị truyền được khuyến cáo nếu thuốc uống có hiệu quả nhưng người bệnh bị dao động vận động và/hoặc loạn động (các cử động không tự ý xảy ra khi quá nhiều thuốc). Đa số người bệnh sẽ được thử vài loại thuốc uống và thuốc dán khác nhau trước khi quyết định bắt đầu phương pháp truyền thuốc.

Điều quan trọng cần lưu ý là nếu thuốc uống không giúp cải thiện triệu chứng của người bệnh, thậm chí trong một thời gian ngắn, thì điều trị truyền thuốc không được khuyến cáo.

Điều trị truyền thuốc được thực hiện ở đâu?

Người bệnh thường được bắt đầu điều trị truyền thuốc ở trong bệnh viện hoặc tại phòng khám ngoại trú. Với phương pháp LCIG, bác sĩ đặt ống thông vào trong ruột non của người bệnh và bắt đầu truyền thuốc. Với thuốc apomorphine, người bệnh có thể phải nhập viện vài ngày để thử thuốc hoặc được thử ngoại trú. Điều trị truyền thường bắt đầu vào buổi sáng và kết thúc vào buổi tối. Trong vài tháng đầu tiên, bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ giúp người bệnh điều chỉnh liều thuốc.

Các giới hạn và biến chứng chính của phương pháp truyền?

Điều trị này không sẵn có ở tất cả các nước trên thế giới; chỉ vài nước thực hiện phương pháp này. Hiện tại, ở Việt Nam cũng chưa có phương pháp điều trị truyền thuốc này.

Chi phí của phương pháp này cao hơn so với thuốc uống và thuốc dán, điều này cũng hạn chế việc thực hiện nó.

Điều trị truyền thuốc đòi hỏi phải có người chăm sóc, phải huấn luyện và trợ giúp.

Một số vấn để có thể xảy ra khi đặt ống thông vào ruột non để truyển LCIG.

Phản ứng da có thể là biến chứng của điều trị apomorphine.

LCIG và apomorphine có các tác dụng phụ giống như các thuốc điều trị bệnh Parkinson khác, như là:

Buồn nôn

Buồn ngủ

Huyết áp thấp

Lú lẫn

Ảo giác

Các triệu chứng này hay xảy ra nếu cũng đã từng xảy ra với các điều trị khác.

(Nguồn: Hội bệnh Parkinson và RLVĐ thế giới; Người dịch: BS Đặng Thị Huyền Thương)