Điều trị phẫu thuật cho run vô căn: Các thông tin người bệnh cần biết

Run vô căn là gì và các phương pháp điều trị run vô căn là gì?

Run vô căn là một loại bệnh rối loạn vận động thường gặp nhất. Người bệnh run vô căn thường biểu hiện run ở tay, và đôi khi là ở đầu, giọng nói, hay những phần khác của cơ thể. Run trong run vô căn thường nặng lên khi giữ tay duỗi thẳng về phía trước hoặc thực hiện những động tác tinh vi ở tay. Mặc dù không có phương pháp chữa khỏi run vô căn, một vài thuốc có thể làm giảm triệu chứng run. Các thuốc này bao gồm:

• Thuốc ức chế thụ thể beta như propranolol
• Thuốc chống động kinh như primidone, gabapentin, và topiramate.
• Thuốc nhóm benzodiazepine như clonazepam và alprazolam

Một vài người bệnh có thể có hiệu quả từ việc tiêm botulinum toxin vào những cơ gây ra triệu chứng run.

Vai trò của phẫu thuật trong điều trị run vô căn ?

Không phải tất cả các người bệnh run vô căn đều có hiệu quả với điều trị nội khoa. Với những người bệnh run mức độ nặng và ít đáp ứng với điều trị nội khoa, điều trị phẫu thuật có thể là một lựa chọn. Hầu hết các loại phẫu thuật đều chọn đích là một vùng của não bộ gọi là đồi thị. Các phẫu thuật này bao gồm:

· Kích thích não sâu (Deep brain stimulation - DBS)

· Đốt đồi thị (Thalamotomy)

· Siêu âm hội tụ (Focused ultrasound)

· Phẫu thuật gamma-knife (Gamma-knife surgery)

Phẫu thuật kích thích não sâu là gì ?

Kích thích não sâu là một loại phẫu thuật não mà trong đó một sợi dây mỏng và cách điện, gọi là điện cực, được đặt sâu vào trong não. Trong run vô căn, điện cực thường được đặt vào đồi thị và được nối với một máy tạo nhịp được đặt dưới da ở thành ngực. Máy tạo nhịp này đưa tín hiệu điện đến đồi thị. Các tín hiệu giúp cải thiện run bằng cách làm giảm các hoạt động não bất thường ở vùng này. Lợi điểm của phương pháp này là không gây ra tổn thương não vĩnh viễn (ngoại trừ vùng nhỏ nơi điện cực được đặt). Thay vào đó, xung điện làm thay đổi hoạt động não. Phẫu thuật kích thích não sâu có thể được dùng để điều trị cùng lúc hai bên cơ thể.

Đốt đồi thị là gì?

Đốt đồi thị là một loại phẫu thuật mà một dây dẫn mỏng được đặt tạm thời vào đồi thị. Đầu dây dẫn được làm nóng để đốt một vùng mô nhỏ trong đồi thị. Dây dẫn sau đó được rút ra khi kết thúc thủ thuật. Việc đốt đồi thị này làm giảm hoạt động não bất thường và làm giảm run. Không giống phẫu thuật kích thích não sâu, đốt đồi thị chỉ được dùng để điều trị một bên của cơ thể.

Siêu âm hội tụ là gì?

Tương tự như phương pháp đốt đồi thị, siêu âm hội tụ cũng đốt một vùng mô nhỏ của đồi thị từ đó giúp giảm run. Tuy nhiên, siêu âm hội tụ không cần phải mổ khoan một lổ trên sọ. Thay vào đó, sóng siêu âm được hội tụ vào để đốt một vùng mô nhỏ của đồi thị. Hiệu quả thì tương đương với phương pháp đốt đồi thị. 

Phẫu thuật gamma-knife là gì?

Phẫu thuật gamma-knife là một thủ thuật khác sử dụng tia xạ để đốt một vùng mô nhỏ của đồi thị, tương tự như phương pháp đốt đồi thị. Không cần phải mổ khoan lỗ trên xương sọ. Tia xạ mất khoảng vài tuần đến vài tháng để đạt hiệu quả.

Những thủ thuật này được thực hiện như thế nào?

Tất cả những thủ thuật này đều đòi hỏi phá hủy một vùng mô nhỏ trong não một cách chính xác. Do đó, đầu người bệnh được gắn một cái khung đặc biệt vào để chụp hình ảnh học não. Việc này cho phép bác sĩ đưa điện cực, sóng siêu âm hoặc sóng gamma một cách cẩn thận đến vị trí chính xác trong đồi thị. Người bệnh vẫn thức trong suốt thủ thuật và tham gia các đánh giá với bác sĩ. Việc hợp tác tham gia này đảm bảo rằng run sẽ cải thiện và không có tác dụng phụ đáng kể nào.

Giới hạn và biến chứng chính của các điều trị này là gì?

Các phương pháp này không chữa khỏi run vô căn và run có thể xuất hiện trở lại. Giống như những điều trị khác, các điều trị này đều có thể có biến chứng. Các biến chứng thường gặp là:

· Giảm thăng bằng và phối hợp động tác

· Nói khó

· Dị cảm hoặc cảm giác châm chích ở tay hoặc bàn tay có thể xuất hiện sau can thiệp.

Các biến chứng này nhìn chung có thể phục hồi được bằng cách thay đổi cài đặt thông số của máy kích thích não sâu, nhưng với những phương còn lại thì các biến chứng này có thể không phục hồi. Trong một số trường hợp hiếm gặp, phẫu thuật kích thích não sâu hoặc đốt đồi thị có thể gây đột quỵ, hoặc xuất huyết não, và/hoặc nhiễm trùng. Còn sau điều trị với siêu âm hội tụ hoặc gamma-knife, hiện tượng viêm có thể phát triển xung quanh vùng được điều trị.

(Nguồn: Hội bệnh Parkinson và RLVĐ thế giới;

Translator: Thuong Dang

Reviewer: Tai Tran

Khoa Thần kinh - Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM)